سقف یوبوت چیست؟ طراحی و اجرای یوبوت

رزروفینگ :سقف یکی از بخش های سازه است که نقش مهمی در ایمنی آن به خصوص در برابر زلزله دارد. به همین دلیل مهندسان همواره به دنبال راهی برای بهینه سازی سقف هستند. سقف یوبوت نمونه‌ ای از سیستم‌ های مدرن است که به دلیل اجرای سریع و آسان، وزن پایین و ایمنی بالا در ساختمان‌ سازی مورد توجه قرار می گیرد.

اما طراحی و اجرای یوبوت چگونه انجام می‌شود؟ تفاوت آن با سقف وافل و کوبیاکس چیست؟ این ها سوالاتی هستند که در این مطلب از مجموعه مقالات اصفهان آهن به آن می پردازیم

سقف یوبوت چیست؟

با اجرای قالب‌ های یوبوت در حفره‌ های دال مجوف، سقف یوبوت (U-Boot) ساخته می‌ شود. دال مجوف یکی از سیستم‌ های مدرن اجرای سقف و کف بتنی است که در ساختار میانی خود، حفره‌ هایی دارد. این حفره‌ ها کاربردهای مختلفی داشته و در برخی پروژه‌ ها به وسیله یوبوت پر می‌ شوند.

سقف یوبوت وزن پایین و استحکام بالایی دارد و به عنوان یکی از روش‌ های جدید برای مقاوم‌ سازی سازه در برابر زلزله مورد استفاده قرار می‌ گیرد. برای اجرای این نوع سقف، از قالب‌ های مکعبی شکل یوبوت استفاده می‌ شود که ظاهری مسطح با قسمت داخلی تهی دارد.

انواع قالب‌های سقف یوبوت

اجرای سقف یوبوت اولین بار توسط یک شرکت ایتالیایی و در اوایل دهه 80 شمسی صورت گرفت. در اواخر این دهه همکاری شرکت‌ های ایرانی با سازنده ایتالیایی شروع شد و مجوز اجرای چهار دسته از قالب‌ های یوبوت در کشور صادر گردید. این چهار نوع عبارتند از: قالب یوبوت تک، دوبل، اصلاح شده و پلی استایرن.

قالب یوبوت تک

این نوع قالب دارای ابعاد 52*52 با ارتفاع 28 سانتی‌متر بوده و اولین یوبوت‌ هایی هستند که در ساختمان‌ سازی استفاده شدند. این قالب‌ ها یک تکه بوده و در چهار طرف آن‌ بندهایی وجود دارد که برای تعیین فاصله قالب‌ ها و همچنین حرکت کمتر در زمان بتن‌ ریزی استفاده می‌ شوند. ارتفاع پایه‌ های قالب یوبوت تک، متناسب با ضخامت بتن مورد نیاز تا 17 سانتی‌ متر قابل افزایش است.

قالب یوبوت دوبل

این قالب که با عنوان یوبوت ساندویچی هم شناخته می‌ شود، نسل دوم قالب‌ های این محصولات هستند. از نظر طول و عرض با یوبوت‌ های تک مشابه‌ اند؛ اما برخلاف آن‌ ها دو تکه هستند و ارتفاعی بین 20 تا 56 سانتی‌متر دارند. در واقع قالب یوبوت دوبل، از دو قالب تک ساخته می‌ شود.

قالب یوبوت اصلاح شده

گاهی به دلیل ابعاد قالب‌ های تک و دوبل، در زمان بتن‌ ریزی همه قسمت‌ های آن‌ پر نمی‌ شود و بخش‌ هایی خالی باقی می‌ ماند. برای رفع این مشکل، قالب یوبوت اصلاح شده با ابعاد 30*30 تولید می شود. یوبوت اصلاح شده معمولا از پلی پروپیلن ساخته شده که هزینه محصول نهایی را کاهش می‌ دهد.

قالب یوبوت پلی استایرن

از محصولات پلی استایرنی در بخش‌ های مختلف سازه و با هدف کاهش وزن استفاده می‌ شود. قالب یوبوت پلی استایرن نیز برای چنین کاربردی تولید می‌ شود. با توجه به مزیت‌ های متعدد این محصولات، استفاده از این قالب‌ ها در سال‌ های اخیر افزایش یافته است.

نحوه طراحی و اجرای سقف یوبوت

سقف یوبوت بر روی دهانه‌ های 12 تا 20 متری اجرا می‌ شود و روند اجرایی ساده‌ ای دارند. ساخت آن طی هفت مرحله قالب‌ بندی، آرماتور بندی، چیدن قالب‌ های یوبوت، آماتوربندی روی قالب‌ ها، بتن‌ ریزی اولیه، بتن‌ ریزی نهایی و باز کردن قالب‌ ها صورت می‌ گیرد.

در مرحله اول قالب‌ بندی و شمع‌ بندی فضای زیر سقف انجام می‌ شود. در گام دوم، شبکه‌ ای از میلگردها در کف دال قرار می‌ گیرد تا مقاومت فشاری سقف افزایش یابد. پس از آرماتوربندی، قالب‌ های یوبوت بر اساس فاصله تنظیم شده روی میلگردها قرار می‌ گیرند و به کمک ابزاری به نام فاصله‌ دهنده یا Spacer در جای خود فیکس می‌ شوند.

در قدم چهارم شبکه دیگری از میلگردها روی قالب‌ های یوبوت استفاده می‌ شوند تا مقاومت سازه در برابر بارهای کششی افزایش یابد. سپس بتن‌ ریزی در دو مرحله اولیه و نهایی صورت می‌ پذیرد. ارتفاع لایه اول بتن باید به گونه‌ ای باشد که پایه قالب‌ های یوبوت پوشانده شود. در آخر شمع‌ بندی و قالب‌ های اجرا شده در مرحله اول باز می‌ شوند تا فرایند اجرای سقف یوبوت تکمیل گردد.

سقف دال یوبوت چیست؟

سقف دال یوبوت از لحاظ نحوه اجرا با یوبوت ساده تفاوت دارد. این سقف از دو لایه بتنی مسلح ساخته می شود، به همین دلیل سنگین تر است. همچنین از لحاظ عایق صوتی و حرارتی، سقف دال یوبوت بهتر است.

در جدول زیر تفاوت های اساسی سقف یوبوت با دال یوبوت را مشاهده می کنید.

ویژگی ها	سقف یوبوت	سقف دال یوبوت
تعداد لایه های بتنی مسلح	یک لایه	دو لایه
قالب یوبوت	قالب قابل برداشتن	قالب ماندگار
وزن	سبک تر	سنگین تر
عایق صوتی و حرارتی	بدتر	بهتر
دهانه	کوچک تر	بزرگ تر
هزینه	کمتر	بیشتر

کاربرد و مزایای سقف‌های یوبوت چیست؟

یکی از کاربردهای اصلی یوبوت، کاهش وزن سقف است. این نوع سازه به دلیل ساختار خود، وزن کمی دارد و در عین حال، مقاوت سقف را در برابر زلزله افزایش می‌ دهد. هرچه سقف سبک‌ تر باشد، به تعداد ستون‌ های کمتری نیاز است که موجب استفاده بهینه از فضا می‌ شود. عایق صوتی و ضد حریق بودن، از دیگر مزیت‌ های اجرای سقف یوبوت به شمار می رود.

تفاوت یوبوت سقفی و وافل

سیستم‌ های یوبوت و وافل، از روش‌ های اجرای سقف هستند که در بناهای مختلف قابل استفاده‌ اند. از نظر قدمت، سقف وافل قدیمی‌ تر است اما قالب‌ های یوبوت از روش‌ های نوین به شمار می‎‌ روند. از نظر اجرایی، سقف وافل با سرعت بیشتری آماده می‌ شود و برای ساخت آن، از بتن، میلگرد و مصالح کمتری استفاده می‌ شود. به همین دلیل این نوع سقف وزن کمتری نسبت به قالب‌ های یوبوت دارد و بار مرده کمتری به سازه وارد می‌ کند. در مجموع می‌ توان گفت اجرای سقف وافل نسبت به سیستم یوبوت مزیت‌ های بیشتری دارد و هزینه کمتری به سازندگان تحمیل می‌ کند.

تفاوت سقف یوبوت و کوبیاکس

از دید قدمت، سقف‌ کوبیاکس و یوبوت تفاوت چندانی ندارند اما از نظر فنی، سقف یوبوت عملکرد بهتری دارد. سرعت اجرای این سیستم نسبت به نوع کوبیاکس بالاتر است و مصالح کمتری مصرف می‌ شود. به همین دلیل بار مرده‌ ای که سقف یوبوت به سازه تحمیل می‌ کند، کاهش می‌ یابد. نکته بعد، مقاومت ساختمان در برابر زلزله است که در این مورد سقف کوبیاکس عملکرد ضعیف‌ تری دارد. در نهایت با وجود مزیت‌ های بیشتر سقف یوبوت، هزینه اجرای آن کمتر است.

در مجموع می‌ توان گفت در میان انواع روش‌ های اجرای سقف، سیستم یوبوت عملکرد قابل قبولی دارد و در عین کاهش وزن سازه، مقاومت آن را در برابر زلزله افزایش می‌ دهد. یکی دیگر از مزیت‌ های سقف یوبوت اجرای ساده آن است که در هفت مرحله انجام می‌ شود. البته انتخاب نوع سقف ساختمان به نوع کاربری و ویژگی‌ های آن بستگی دارد. برای اطلاع بیشتر در این مورد، پیشنهاد می‌ شود مقاله « انواع سقف در ساختمان» را مطالعه کنید.

نکات مربوط به خرید یوبوت

قبل از خرید و فروش یوبوت، باید اطلاعات مفید و جامع زیر را در مورد آن داشته باشید تا محصول باکیفیت تحویل بگیرید.

حتما از برندهای معتبر و مطرح در ایران مانند شرکت گنبد فروزه، دال فرم، کوبیاکس و… خرید کنید. این مارک ها از بهترین مواد اولیه استفاده می کنند.
به ابعاد یوبوت دقت کنید که استاندارد و مرتبط با نیاز شما باشد.
قیمت، فاکتور بسیار مهمی است که در بیشتر مواقع اطلاعات مفیدی در مورد کیفیت محصول می دهد. البته نه به این معنا که همیشه قیمت بیشتر، نشان دهنده کیفیت بالاتر باشد. اما تا حدودی می توان به آن اعتماد کرد.